اسطوخودوس چاپ

اسطوخودوس به حالت وحشی بوته­ های دائمی هستند که در نواحی کوهستانی مدیترانه­ ای یافت می­ شوند.

انواع مختلف آن­را امروزه در اغلب نقاط جهان کشت و پرورش می ­دهند.

این گیاه به وسیله قلمه به آسانی تکثیر می­ شود زمین آن احتیاج به کود ندارد و در صورتی که خشک باشد بهتر است. برای بدست آوردن بهتر نتیجه، لازم است هر پنج سال یکبار از نو گیاه را کشت کنند.

 

بایستی سنبله های اسطوخودوس را قبل از آنکه کاملاً گل آن باز شود بچینند و جمع کنند و در محل گرمی دور از نور مستقیم آفتاب خشک نمایند. موقعی که سنبله­ ها کاملاً خشک شدند سرگلهای معطر آن به آسانی جدا خواهد شد.

اندازه این گیاه طبیعت آن در انواع مختلف فرق می­ کند. اسطوخودوس خشک را از داروخانه­ ها، بعضی فروشندگان عطریات و تعدادی فروشگاه های مواد بهداشتی می توان به دست آورد.

عطر مشخص این گیاه در تمام قسمت­های آن وجود دارد لیکن در گل­ها و ساقه گل­ها بیشتر متمرکز شده است. همین قسمت­هاست که برای تهیه روغن اسطوخودوس مورد استفاده قرار می گیرد.

این روغن در زمان­های گذشته مورد تجویز پزشکان قرار می­گرفت و برای تسکین سردرد، دندان درد و پانسمان زخم­ها به کار می رفت.

گرچه سابقاً از این فرآورده برای تسکین معده استفاده می­کردند لیکن مصرف اصلی آن برخورداری از عطر و نکهت آن بوده است این عطر را برای معطر کردن و ضدعفونی کردن کف اتاق­ها و مبل به کار می­بردند معروف بود که اسطوخودوس روح شیطان را دور می­ کند و از جمع شدن مگس جلوگیری به عمل می ­آورد.

عطر و رایحه این گیاه بسیار آرام بخش بوده اثر خوبی بر روی مغز و سر می­گذارد و در پزشکی گیاهی آ­ن را برای درمان اختلالات عصبی تجویز می­کردند. همچنین برای معالجه هیستری و سرگیجه تجویز می شد.

آب اسطوخودوس به سبب عطر ملایمی که دارد برای آرایش به کار می­رود و در ساختن عطر، صابون، کرم، پماد، آب حمام، جلا دادن لوازم و وسایل خانگی از آن استفاده می کنند. به علاوه مواد ترکیبی بسیاری از عطرهایی است که در فرانسه ساخته می شود.

حکیم عقیلی خراسانی در مخزن­الادویه آورده است:

«به يوناني به معني حافظ الارواح است و آن گياهي است برگش شبيه به برگ صعتر و از آن درازتر و باريكتر و گلش مايل به سفيدي و ساقش واحد و باريك و بي شاخ و در قد كمتر از شبري و قبه او متراكم از اجزایی شبيه به جو و بي تخم و مايل به سرخي و تند طعم و با اندك تلخي. در اوّل دوم گرم و خشك است و گويند مركب القوي است و اجزای باردة او كمتر و اين قول اقوي است. محلّل و ملطّف و مفتّح سدد و جالي و با قوة قابضه و مقوي بدن و دل و احشاء و در تقويت ارواح دماغي بيعديل و مانع عفونت اخلاط و منضج و منقّي مره سوداي دماغي است و طبيخ او در امراض سينه و سعال و نزله قويتر از زوفا و مفرّح و مسهل بغلم و سودا و مقوي آلات بول و با قوه ترياقيه و سعوط يك درهم او با عسل، منقّي و مقوي قواي دماغي و آشاميدن يك درهم با ماءالعسل جهت جنبیدن مغز سر كه از ضربه و سقطه حادث شده باشد و به تنهایي جهت رعشه دماغي و دو جزو او با يك جزو بيخ كبر كه با عسل سرشته باشند جهت برودت معده و بواسير بغايت مفيد و ضماد پخته او جهت درد مفاصل و نقرس و نقوع و مطبوخ او جهت استسقاء و ورم بارد جگر و تنقیه گرده و طحال و امراض مقعد نافع و با سكنجبين و نمك هندي مسهل قوي بوده و جهت صداع مفيد و با عاقرقرحا و سكبينج جهت صرع و شراب او جهت نفخ و درد اعصاب و اضلاع و سموم مشروبه نافع است و مضرّ صفراوي مزاج و معطّش و مغثّي محرورين و مصلحش سكنجبين و گويند مضرّ شش است و مصلحش كتيرا و صمغ و قدر شربتش از دو درهم است تا پنج درهم و بدلش در آلات تنفس فراسيون و در تنقیه سودا افتيمون و مداومت مرباي گل او با شكر و عسل كه هر روزه يك مثقال از گل او خورده شود، جهت رفع سودا و تفريح مجرّب دانسته­اند و مؤلف تذكره گويد چون آن را با ثلث او گشنيز خشك و ربع او مرزنجوش و تسع آن هر يك از مصطكي و هليلة كابلي و كندر معجون كنند يا بجوشانند و هر شب در وقت خواب مداومت نمايند جهت رفع نزلات و رمد و ترهّل و ربو و گراني سامعه و ضعف باصره مجرّب است.»

در کتاب مفرده شناسی از مجموعه آموزشی دکتر حسین روازاده در مورد همه مفرده های گیاهی دارویی مطالبی چامع با ذکر منبع دست اول و تمامی خواص، ویژگی ها و کیفیات توضیحاتی کامل آمده است که توجه شما فرهیخته گرامی را به آن جلب می نماییم. و شما می توانید هر گیاهی را با خواص آن در این کتاب ها بیابید.